Naar schatting hebben bijna 1,4 miljoen Nederlandse huishoudens problematische schulden of een risico daarop. Van deze huishoudens zijn 1,2 miljoen niet bekend bij de formele schuldhulpverlening, blijkt uit de Kamerbrief brede schuldenaanpak. Een schuldenaar komt nu vaak pas naar de gemeente als zijn of haar schulden uit de hand zijn gelopen. Het blijkt dat veel huishoudens de stap naar schuldhulpverlening zo lang mogelijk uitstellen.

Bovenstaande betekent dat er een kans van 20 % is dat jij ook tot die groep behoort. En dat er een grote kans is dat je bij een onverwachte tegenvaller ook onderdeel van deze groep wordt. Hoe komt dat? Wat maakt dat mensen het zo ver laten komen? Mensen met een baan, gezinnen met een normaal inkomen, mensen zoals u en ik, gewoon je buren, je vrienden. Toch weten we maar weinig van deze mensen aan te wijzen in onze eigen omgeving of kennissenkring. Hoe komt dat?

In mijn werk als budgetcoach kom ik ze wél tegen. Enkele voorbeelden.

- Een alleenstaande man, eind dertig. Sociale huurwoning, zorg voor ouders. Hij werkt via uitzendbureau's in de ploegendienst bij produktiebedrijven. Hij krijgt een weekloon: omgerekend netto zo'n 2200 euro per maand. Heeft een persoonlijk krediet van 5000 euro. Weet financieel niet goed te plannen, vooral omdat het grootste deel van de lasten maandelijks zijn en hij op een zeer wisselend weekloon zit (tussen 400 en 700 euro). Hij stond voortdurend rood. Heeft nu maandelijks hulp bij het plannen, vooruitkijken, keuzes maken. Het persoonlijk krediet is afgelost, hij staat niet meer rood en spaart inmiddels 50 euro per week! Maar durft de administratie nog steeds niet alleen te doen.

- Een alleenstaande jonge vrouw, begin dertig. Woont zelfstandig op kamers. Chronisch ziek, WAJONG uitkering (is bijstandsniveau).  Ze is in de problemen gekomen door een gokverslaving. Ze bekostigde dat met het verkopen van dure mobiele telefoons van abonnementen die ze bij veel verschillende providers af wist te sluiten. Ze kon die maandelijkse lasten uiteraard niet betalen. Haar schulden zijn in korte tijd behoorlijk opgelopen, met als gevolg dat ze financieel met de rug tegen de muur zit en zich enorm schaamt. Ze zit nu in een profesioneel schuldsaneringstraject.

- Een jonge man, begin twintig. Heeft geen werk, geen afgeronde opleiding. Technisch erg handig. Altijd bezig met knutselen aan oude snelle autootjes. Hij wist in een paar jaar tijd een schuld van bijna €20.000 op te bouwen. Hij kwam bij mij met een tas vol ongeopende brieven van de belastingdienst en het CJIB. Allemaal achterstanden die waren ontstaan door ongekeurd en onverzekerd rond te rijden en dan ook nog regelmatig veel te hard. Door niet te betalen liepen de bedragen fors op! Hij kon dit nooit binnen redelijke tijd zelf oplossen. Ook hij moest de schuldsanering in, maar gelukkig heeft hij inmiddels een baan, bij een garagebedrijf!

Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen, maar wat zit daar achter? Hoe komt het dat iemand met een normaal inkomen het niet zélf aandurft? Hoe kan het dat iemand in staat is in korte tijd enkele tientallen dure mobiele abonnementen af te sluiten (voor een deel bij dezelfde provider!)? Waarom lopen de onbetaalde bedragen van belastingdienst en CJIB zo snel op door boetes, verhogingen, etc.? Hoe komt het dat mensen pas aan de bel trekken als het veel te laat is? Dat voorkómen van problemen moet breed (landelijk) worden opgepakt.

Er is veel schaamte over geldproblemen. We gebruiken hetzelfde woord voor iets wat je aan een ander moet betalen en voor iets wat jou te verwijten is. SCHULD. Veel mensen vinden dat financiële schulden inderdaad altijd "eigen schuld, dikke bult" zijn. Hadden ze maar niet zo stom moeten zijn. Hadden ze maar beter moeten opletten. Ze hebben het toch zelf uitgegeven? Dat is een constatering, maar geen oplossing. Hoe krijgen we dat dan wel voorelkaar?

De ChristenUnie zegt dat de gemeente mensen kan helpen met hun financiën, bijvoorbeeld door voorlichting te geven en te helpen met afspraken over betalingsachterstanden bij energieleveranciers en woningcorporaties.  De uitdaging ligt er in die hulpvraag zo vroeg mogelijk te signaleren, te ontvangen. Aan de slag voordat de schulden problematische schulden zijn.

Vrijwilligersorganisaties zoals Humanitas en andere zetten zich in voor mensen die hun thuisadministratie niet zelf kunnen doen of het lastig vinden om formulieren in te vullen. Deze mensen maken het thema van de ChristenUnie, "Oog voor elkaar", heel concreet waar in de dagelijkse praktijk. Dát is precies waar we voor willen staan. Een samenleving waarin we elkaar zien, elkaar kunnen vertrouwen, om hulp durven te vragen. 

Ik wil hier graag met jullie over in gesprek tijdens een "expert-meeting" op 9 november aanstaande. Dan is er vanaf 19:30 een bijeenkomst in dorpshuis de Tiehof in Onnen waar ook Don Ceder, raadslid in Amsterdam en juridisch deskundige op dit gebied zal spreken en ook met de mensen uit de praktijk wil spreken. Stuur even een mailtje als je daar bij wilt zijn: theo.berends@gmail.com