Het land zit nu op slot. Vergunningen kunnen pas sinds een paar weken op beperkte schaal weer verleend worden. Dit geeft grote onzekerheid in alle sectoren. Een groot aantal insprekers van de agrarische sector vroeg onze aandacht. Op vaak emotionele wijze hebben zij ons meegenomen wat de huidige impasse met hen doet. Zij leveren al een grote bijdrage aan dierenwelzijn, het terugbrengen van schadelijke emissies en het beheer van natuur. Op een van de meegebrachte tractoren stond ook de tekst “Geen boer, geen voer”. De fractie van ChristenUnie en SGP waardeert de bijdrage van de agrarische sector en hun inspanning naar een kringlooplandbouw.

Er is niemand specifiek schuldig aan de huidige situatie; en zeker de agrarische sector niet. Dit probleem hebben wij als overheid, politiek en samenleving onderschat en we hebben vele jaren om het zo te zeggen ‘boven onze stand geleefd’. De urgentie is groot om samen een oplossing te vinden. Maar tegelijkertijd moeten we nog wachten op verder onderzoek en analyse om conclusies te kunnen trekken.

De kern is dat we een klein land zijn met een grote ambitie en beperkte ruimte. Ons grote probleem is dat we op een klein stukje wereld heel veel willen doen. En hierin is de grens bereikt. We zullen moeten accepteren dat er grenzen zijn aan wat wij als Nederland kunnen doen. De agrarische sector is ons lief en moet voor Zuid-Holland behouden worden. Ook onze industrie en handel maken onderdeel uit van onze provincie en zijn belangrijk voor onze welvaart. Verder heeft onze agrarische sector een zeer lage voetafdruk per eenheid product en is onze industrie veel schoner dan in veel andere landen.

Jacco Schonewille heeft vandaag in de Provinciale Statenvergadering in het debat namens de fractie ChristenUnie & SGP vier uitgangspunten neergelegd. Het eerste is dat wij ook met het PAS-dossier nuchter moeten omgaan als het gaat om tijdslijnen en draagkracht. We realiseren ons dat er stappen moeten worden gezet maar we moeten bedrijven en mensen de kans geven om de omslag te maken. Het tweede is dat we de rekening niet in een sector kunnen leggen. Alle sectoren en partijen zullen moeten bijdragen. Hoe voorkomen we dat sectoren met de dikste portemonnee stikstofrechten kopen ten koste van nieuwe activiteiten door sectoren met minder investeringsruimte? Het derde uitgangspunt is het gebiedsgericht werken. Er kan geen generieke oplossing zijn voor de hele provincie. We willen eigenlijk nog een stapje verder gaan, er zal ook individueel moeten worden gekeken, waarbij maatwerk niet moet worden uitgesloten. Het vierde uitgangspunt is dat vrijwilligheid leidend moet zijn. Het College noemde daarentegen de mogelijkheid van onteigening. Na vragen van onze fractie erkent het College dat vrijwilligheid het uitgangspunt is.

Onze fractie realiseert zich dat actie nodig is en verlaging van stikstof nu moet starten. Tegelijkertijd willen we de getroffen bedrijven en sectoren maximaal ondersteunen en een tempo aanhouden wat verantwoord is.